Jesuh Kan Ruahchanhnak

JESUH KAN RUAHCHANHNAK

Pastor. Peng Ling

Bible Thimmi: ¹“ Zarhpi ni zingkate ah nu hna cu zihmui an timhmi kha i put in thlan ah khan an va kal. ²Thlankhar lung a rak i thawn kha an hmuh i ³cucaah an vung lut colh, sihmanhsehlaw Jesuh ruak kha an hmu lo. ⁴

Cuka ah cun a zei ti ruah awk hngal loin an dir ko i cu lioah cun chikkhatte ah khin puan rang aa aihmi mi pahnih an pawngah cun an rung dir. ⁵Nu hna cu ṭihnak in an khat i mi nih an chawnh hna tikah vawlei lei hoih in an kun. Mi nih cun an thawh hna i, “Zeicahdah a nungmi cu a thimi lakah nan kawl? ⁶Hika ah a um lo, a tho cang. ⁷’Mi fapa cu misual mi hna kut ah chanh a si lai i vailam ah an khehchih lai i nit hum ni ah nunnak ah a tho ṭhan lai,’tiah Galilee i a um lioah a rak in chimhmi hna kha philh hlah ngat u,”tiah an ti hna. ⁸Cu tikah nu hna cu a bia kha an lung ah a hung pem i, ⁹thlan cun an kir i hi thil kong vialte ka an chimh hna.” (Luka 24:1-9)

Biahmaisa

Ahmasabik ah caanṭha a kan petu a nungmi kan Pathian min thangṭhat si ko seh. Ramkip um Vawngtu tefa vialte thawhṭhan lawmhnak le a nungmi ruahchanhnak pakhat cio nan cungah um ko seh tiah nan kut kan tlaih hna. Tulio cu kan lam kongah khua lei nu le pa le khuami si hna seh, ramdang um fanau vialte zong lungthin-ruahnak thazang dihlak chuah in nan ṭan ciomi  ka hmuh tikah ka khuaruah a har. Hibantuk lungput hi kan ngeih zungzal nakhnga zong Pathian nih lam kan hruai hram ko seh.

Tutan VFC thawngṭha chimnak ah abiapi mi ni sunglawi Bawipa thawhṭhanni ah thawngṭha chimnak caan a ka petu VFC rianṭuantu upa nan cung zongah lunglawmhnak tampi ka ngei. Pathian nih in umpi ko hna seh.

Lunglawmhnak le sia herh bia cu mah vial in si sehlaw a tu cu Thawngṭha ah kan lut cang hna lai. Kan lungthin cu a nungmi Amah bia ngaihnak caah caan tlawmpal rak pek cio hna u sih tiah kan sawm hna.

JESUH KAN RUAHCHANHNAK

Tlangtar in chim ka duhmi  "Jesuh Kan Ruahchanhnak" ti a si lai.

Zarhpi zingkate ah nu hna cu zihmui an timhmi an i put i  thlan (mithi khua) ah an va kal (Luka.24:1). Thawngṭha pali nih thlan ah a kalmi hna kong an chimmi an i dang cio. Luke nih cun "nu hna" (Lk. 24.1) an si a ti. Matthai nih cun "Mary Magdalin le Mary" (Mattai. 28:1) an si a ti. Mark nih "Mary Magdalin, Jeim nu Mary le Salome" (Marka. 16.1) an si a ti. Johan nih "Mary Magdalin" lawnglawng (Johan. 20.1) a si.

1. Thawngṭha ṭialtu hna nih an chimmi aa dang cio nain an i khah dihnak cu thlan hmun a kalmi hi; Nu an si. Pa an si lo. Mary Magdalin cu aa tel hrimhrim, ti a si. Mah ti an chimmi an i dan cio caah thlan hmun ah a kalmi an um lo tinak a si lo. A kalmi cu an um hrimhrim, Thlan a lawnmi kha a hmutu an um hrimhrim timi tu kha tehte tam deuh nih an chimmi a si.

Luka. 24:1; Mah nu hna hi Jesuh nih a thih lainak kong le a thawhṭhan lainak kong fiang tein a rak chimh cangmi hna an si (Lk. 24.7). Asinain an zumhnak le ruahnak chungah Jesuh cu a nung ti lo; a thi thai cang. Jesuh arak chim chung mi hna bia kha an philh deih. Mah caah cun a ruak ah toi dingin tiah an cawkmi zihmui cu a laka a si. Ahmannak hmun a um ti lo.

Nitin kan ruahnak, kan zumhnak chungah Jesuh a nung maw a thi? Jesuh a tel maw? A nun lo lio caan, aa tel lo lio caan, a thih lio caan ahcun mu, zu rit bu in motor mawngh kha a pawi kan ti lai lo, inn chung i a hnawm tammi video zoh le thil ṭhalo tuah kha a pawi kan ti lai lo i kan ngeihmi thilri hna cu a laka an si ve ko lai. Cucaah kan  motor, inn le lo le kan rian hna a himmi le kan caah hman awk ṭha an si nakhnga nitin kan ruahnak, cawlcanghnak, zumhnak chungah Jesuh nunter a herh ko. Zeicahtiah, amah lawnglawng hi a hmun zunzalmi kan ruahchanhnak ṭha bik a si (ZBC No.340).

2. Luka. 24:3-4; Nu hna cu thlan hmun an phanh, cun Jesuh ruak an hmu ti lo, thlan a lawng in an hmuh caah zeiti awk thei lo (khuaruahar) in an dir ko. Jesuh cu a nungmi silo le a thoṭhan khomi a si ti cu rak zumh hna sehlaw  (Cang.7 nak nih an rak zumh lonak kha mi pahnih hna nih an chimh hna) thlan a lawnmi cu an ilawmhnak tu a si deuh lai. An khuaruah a har nemmam lai lo. An lungre a thei naisai hnga lo.

Nihin Malay le India ummi harsatnak le ṭihphannak chungin luat in a ram thumnak kal cu kan duh bikmi a si ko lai. Nain mah lawnglawng hi kan ruahnak chungah a nun  peng i Jesuh Khrih kha kan nunnak le ruahnak ah a nun lo ahcun ṭih a nung ngai. A ram thumnak na va phanh tikah thlan a lawngmi bantukin na ruahnak he aa keih lai lo i khuaruahhar, vansang au in nan um ṭhiamṭhiam ko lai. Mah caahcun nihin ram thumak a phan cangmi Laimi nu le va i thah, hri in i tlai, lung zawtnak hna ngeimi hna kan um pah len mi hi. Cucaah harnak ram ah kan um zongah Jesuh cu  kan sinah nitin in  khua a sa, a tlawngleng i a nun ahcun ram thumnak ummi nakin kan hna a ngam deuh ko lai. A taktak ti ahcun a ram thumnak hi thilrit thumhnak, hnangamnak a si lo. Cucaah Jesuh kan ruahchanhnak a si hmasa a herh.

3. Luke 24:5; Zeicadah a nungmi cu a thimi lak ahcun nan kawl. Ngakchia pate nih phaisa pia a thlau caah lam cungah he...chet tiah a kawl. Upa nih a rak chuah hnawh i zeidah na kawl len ko a ti. Ka nu nih changreu cawknak ah a ka pekmi tangka ka thlau tiah Ngakchia pate nih a leh. Upa nih a zaangfah tuk caah a kawlpi. Sau nawnte an kawl hnu ah upa nih khuaika set ahdah na thlau, hika hrawng ahcun um dawh a si lo a ti. Ngakchia pa nih, ka thlaunak taktak cu khika hmun lawnnak ah khin a si, a ti. Ziah khika i na thlaumi cu hika ahcun na kawl? tiah upa nih a ti. Hika ahcun mei a ceu deuh caah a lang deuh lai tiah ka ruah tiah Ngakchia pa nih a leh ti a si. Nichuak capo an chim tawn nan theih ciami a si ko lai.

Chim duhmi cu nu hna cu a nungmi Jesuh cu a thimi hna lakah an va kawl. An mawh ve lo. Jesuh a nungmi Pathian fapa a si cu an thei ti ve lo cuta. Kawl phungthluk nih, a um lomi nakin theih lo a fak deuh an ti bang  an si ko rua.  Puanrang aa aihmi mi pahnih nih cucu nan ti ngam sam. Jesuh nih a rak in chimh cang ko hna kha ta, mi sual caah a thih lainak kong le nithum hnu ah a thawhṭhan lainak kongte hna  cu zeicadah nan philh. Philh awk ṭha lomi, tiin hei mawhchiat pah hna sehlaw a dawh. ‘Philh hlah nget u’ (Luka. 24:7) timi biafang kan rel tikah. Hika ah a fiangmi cu mah nu hna hi Jesuh cawnpiaknak a thei cangmi an si. Cun a zultu hna zong an i tel. Jesuh khuaruahar thil tuahnak le thilti khawhnak ruangah hmailei ahcun vawlei siangpahrang Judah uktu a si te ko lai tiah an rak ruah caah an rak zulh le a cawnpiaknak ngaih dawh an si. Cutikah a thih lainak kong le a thawhṭhannak ding kong hna hi an lung chung, an ruahnak chungah a um kho ti lo a si ko lai. Mah ruangah Jesuh cu a pingah an kawlnak a si.

Zarhtin Biakinn ah kan kal, kan i pum, thangṭhatnak hla kan sa, thawhlawm, cheuhracheukhat kan pek, pathian rian kan ṭuan kan ti ko nain Pathian nih a kan tuahpiak ciami, pek ciami thluachuahnak thilri le chaw le va, inn le lo kong ah kan ruahnak le kan thinlung cu a buai peng i pumhnak in kan chuah leh cangka in cu kan ruahnak, kan thluak le kan thinlung chungah mah hna kong cu khattuk in an rak lut ṭhan i Jesuh dawtnak kong le  Jesuh thlarau cawlcangnak cu  Biakinn chungah kan chiah ta dih hna. Mahbantuk hi nitlak lei ram i meterialism kan timi hna vawlei chawva thilri kha a biapi bik ah a chiami hna he kan lo hna. Mah ca ahcun a si men lai; caan sau nawn khrihfa upa, nubu upa ṭuan zongah, thawhlawm pek le thawh le bur ah ti khawh ngai ṭung i nunziaza ah thlennak a um khawh lomi hi. Kan pum caah a ṭha lo, kan fale caah a ṭha lo ti kan hngalh komi thil kha kan tuah peng ṭhiamṭhiam ko. Cucu Ngakchia pa, phaisa pia kawlmi le nu hna Jesuh mithi thlan ah an va kawlmi bantuk kan si venak cu a si. Cubantuk mi hna caah cun Jesuh cu kan ruahchanhnak a si lo. Kum zeizat khrihfa kan si zongah kanmah ning kan si ko lai. Tlang cungah nga tlaih dingin sur a vawrhmi kan si peng ko lai.

4. Luka. 24:6; Hika ah a um ti lo. A tho cang (a nung ko) tiah puanrang aa aihmi pahnih or vancungmi (Mattai. 28:5) or puangrang aa aihmi tlangval pa (Marka.16:5) nih an chimh hna caah hnawhhnam ngai in phundang in cun rianrang in an kir i zultu dang kha an va chimh ve hna (Mattai. 28:8). Khuaruahhar lungrethei in an um lio ah mah bia an vun theih tikah cun nu hna cu an i lawm tuk ko lai, mah ruangah khulrang in an kalnak si dawh a si. Chikhatte i dinh ta zong an duh men lai lo. Asi awk a si ko. An ruahchanhnak  cu pei a thar in a corh ṭhan cu. Kan bawipa a nung ṭhan ti theih cu an i lawmh lo awk a ṭha lo cu te. Minih, Judah tlangbawi hna nih tleih le tleih lo zong an ṭih ti lo.

German theologian (Bible thiam pa)  Moltmann (Hitler nih fak taktak in a hremmi pa)  nih "Theology of  Hope"  (Ruahchanhnak Theology) timi cauk a ṭialmi ah,  ‘kan nih cu a thu kho lo, a rawk kho lomi ruahchanhnak in kan nung. Cu ruahchanhnak nih kan keng lei in a ka nam peng caah harnak kan tawn ah siseh, hremnak kan in ah siseh hmailei tu ah kan kal chin thluahmah ko,’ a ti.

Nu hna cu Jesuh an ruahnak le lungthin chungah a thih lio ahcun ruahchanhnak an ngei kho lo. An khuaruah a har. An van sang. Nain Jesuh a nung ko, a tho ṭhan timi an hngalh hnu ahcun zeithil an tawn paoh ah ṭihnak, thinphannak an ngei ti lo. Ralṭhatnak le Lunglawmhnak he an khat zungzal. Peter a ralchia bikmi, Jesuh voi (3) tiang ka thei lo, a ti tu kha Pentecost ni ah mi thong, tampi, hmai ah Jesuh a theihnak kong a aupi ngamtu pa ralṭha  a si ṭhan. Cucu a thimi siloin a nungmi Jesuh an ruahchanhnak a si caah a si. Anmah ṭhawnnak a silo. An ruahchanhnak a nungmi Jesuh ṭhawnnak thawngin a si.

5. Khrihfa mi  kan kalnak lam hi a fawimi lam a si lo. Kanmah te lawngin karkhat hmanh kan kar kho lai lo. Kanmah cu a thimi kan si. A thimi cu ṭhawnnak zong a ngei lo, thazang zong ngei lo. A nung zungzal mi le ṭhawnnak a ngeitu taktak cu kan Bawipa Jesuh a si. Amah nih kanmah lawngin kan si khawh lo ding kha fiang tein a hngalh cia. A zultu hna zong kha a rak hngalh cia ko hna. Cucaah cun pei, nan nih cu misur nge nan si, kei cu misur ruang ka si. Misur nge nih amah tein thei a tlai kho lo, a kung he aa peh lawngah a tlai kho. Cucaah keimah he hin i peh ko u (Jhn. 15.1-5) tiah a kan tinak cu a si.

Hmailei kong kan ruah ah kan ral a chia kho men, kan i zumh kho lo men. Nain Jesuh cu kan sinah, kanmah he, kan chungah, zeitik caan paoh ah a nung i, a cawlcang, a tlawnglengmi a si caah amah nih a kan hruai lai. A kan bawmh lai, a kan chimh lai, a kan kalpi lai. Uico hruainak aa bochan mi mitcaw pa cu a ke a kiah ahcun a uico nih  cun a cawi in a kalpi kho lo. Nain kanmah cu kan ke kiah ah siseh a kan cawi lai, kan dam lo ah siseh a kan pom lai. Cucaah David siangpahrang nih ka lam cu a thuk bikmi muihnak chungah kal ko hmanh seh, zeihmanh ka ṭih lai lo… (Salm. 23) a tinak a si cu. Hallelujah. Bawipa min thangṭhat si ko seh. Ralṭha in kal ko u sih.  Kanmah cu kan iruahchanhnak a nungmi, a thawngin Jesuh a si cang. Amen!

6. Minung hi vawlei cung kan nun lio ah thilṭha ruah peng, thlacam lengmang, Pathian thangṭhatnak hmun ah kal lengmang, mi nih zeiti ti zongah in lengmang, sifah tukah ei awk ngeih lo le inn-rep, lo-rep  zong ngeih lo tibanttuk nitin tawn peng ahcun Jesuh kan ruahchanhnak sister a fawi lomi a si. Jesuh kan lung chungah chiah peng ti hi a fawi lo.

Nai hrawng leh bang cu Zeiphai nih an lam phunhpuai an tuahnak le the one star news hna hi an kong an i ṭialmi te hna vun rel ahcun  thinlung hi ka duk!! ka duk!!  a ti cio men lai ka zumh. Cozah an lunglet ṭhan in anmah lei hna an kalter sual hnga maw tiah kan thin a phang men lai. Asinain mah vialte cu  a rawk khomi, a thu khomi, a thi khomi Jesuh ruak (Ahmun lomi thil)  ah kan ruahchanhnak aa bunh sual ahcun a si awk a si ko. A nungmi pum ah kan chiah lo cu ta. Jesuh nih teirul cham cu keimah rian a si a ti. Kan ti khawh lo buin izuam len nakcun kan ruahnak chungah amah a nungmi Jesuh tu kha khum ko u sih. A herh ahcun Zephai in Ainak lam a kal khawh ve nak hnga zong thlacam piak ko hna u sih. Anungmi Jesuh kan sinah a cawlcangh tu kha a biapi mi a si. Kan pale a hlei in Saya Robin zong Moses bantukin Pathian nih hmanh chin ko seh. Kan Pathian cu a  nungmi a si. Kan lakah a cawlcangmi a si. Zeihmanh ṭih awk a um lo. Kan ruahchanhnak amah a si ahcun tlam a tling ko lai.

Biatlangkomhnak

Jesuh cu nizan le nihin le thai zing aa thleng bal lomi a si (Hebrew.13:8). Aa thlengmi cu kanmah hi kan si. Sehten nih maw a kan thlen lai Khrih nih dah? Khrih thlenmi kan si ahcun zeihmanh ṭih ding le thinphan ding a um lo. Kan ruahchanhnak cu amah Jesuh a nung zungzal mi cu pei a si cu. Amah chungah kan zumhnak cu a hramthawk in a donghtiang a ummi a si (Hebrew. 12:2). Ni khatkhat ahcun a tlingmi thlennak kan phan te ko lai (1Korin. 15:54). Jesuh Khrih lawng hi kan ruahchanhnak hrampi si ko seh. Amen.

Thawngtha ngaitu kan dihlak caah Pathian nih tluanchuahnak kan pek piak ko seh.

..................................................
Thawngthachimtu Tuanbia tawi: Pastor Peng Ling cu Melbourne, Australia ah Adult Multicultural Education Service (AMES) timi organization ah ‘Case Manager’ dirhmun in a tuan liomi a si. 1999, Chin Christian College (CCC), Hakha ah B.Th Degree; 2004, Myanmar Institute of Theology (MIT), Insein, Yangon in M.Div degree; le 2006, Australia Whitely College ah Post Graduate Dip in a kan dih piak. Anih hi 2000 in 2001 tiang, Vawngtu khua Baptist Church ah Church Pastor in a rak tuanbelmi zong a si.