Rualremnak le Dawtnak

Rualremnak le Dawtnak

Salai Ni Bik Thang

Thawngṭha Chimtu Bible Thimmi:  ¹¹ “Ka u le ka nau hna, Khalawi innchungkhar chungmi nih an ka chimh i an i si lengmang an in ti hna.” 1 Korin 1:11

Korin Khua Kong

Korin khua cu Grik (Greek) mi khualipi a si. Grik cu Mediteranian rili chunglei afonghlei mi ram a si. Rili le rili aa tongnak dingah vulei meng li hrawng lawng asi i cu ahcun Korin khua cu a um.

Ti cungin khual a tlawng mi vialte nih Korin palh loin an kal ahcun meng 202 hrawng asi i Korin khua an palh ahcun meng 4 hrawng lawng a si caah ticung in khua a tlawng mi vialte cu Korin khua an palh dih. Cucaah tilawng dinnak khualipi asi i mirum le khual zong an tam i chawleh lei zong in a min athang mi khua asi. Cu khua cu Rom bawi Lucius nih a hrawh (BC.146), nain Julius Sizer nih BC. 46 ah a remh ṭhan mi khua asi.

Korin khua cu a mikip i tonnak hmun asi caah sualnak a phunphun a um: Zu le sa, nu le pa sualnak, le nu le nu, pa le pa sualnak tiang an tuah (6:9). Cupinah  Korin khua pawngah Tlang pakhat a um I, cu ahcun Grik pathian biakinn a um. Biakinn nihcun hlawhhlang nu 1000 hrawng angeih hna i cu nu pawl he a it ṭi mi lawng nih biakinn ah pathian thangṭhat khawh asi. Cun, cu nu pawl cu zan ah khua chung lei an i zuar tawn i tangka an hmuhmi cu an pathian caah asi an ti. Cu lio, AD 52, hrawngah Paul cu a vuihnihnak khual a tlawn ah Korin khua cu a phan.

Korin Khrihfa hna sinah Paul Cakuat: Kan Bible ca chungah Korin cakuat hi kuat I, II nak lawng kan hmuh. Nain Paul nih vuithum tiang a kuat hna. Zeicahtiah, cakuat pakhatnak 5:9 ah “ca kan kuatmi hna chungah khan, misual hna he i kom hlah u ka ti” ati. Cucaah Korin cakuat pakhatnak khi pahnihnak asi i pahnihnak khi pathumnak si dawh asi. Bible mifim hna nih cun cakuat pakhatnak a tlaumi hi 6:14-7:1 tiang khi asi lai tiah an zumh.

  

Korin Khrihfa Nuainak

Korin khua khrihfabu cu an buaituk: mi cheu nih Paul buu kan si an ti, a cheu nih Apolo buu kan si an ti i a cheuh nih Peter buu kan si an ti caah an mah le an mah an i rem lo, i buu kong ah an buaituk tawn. Hi kong hi Paul nih atheih tikah “Khrih cu a thleng ballo”, cu ti nan um cu kan fim ko tiah maw nan i ruah? Kei ka chim duhmi cu Khrih le a vailam tahnak kong tu hi pei asi cu a ti hna. Grik mi nih fimnak hmuh an duh, Judah mi nih khuaruahar hmuh an duh, Korin khrihfa buu nih holhtheih lo an uar ve. Cucaah Paul nih holhtheih lo cu duh hlah u. holhtheih lo cu adong lai. Dawtnak cu adong thiam lo a ti hna 13:8. Cucaah Paul nih buu khat le buu khat karlak ah dawtnak leng seh ti aduh.

Cun Paul nih Holh theih lo in a holh mi cu a mah le amah lawng aa bawm, i Pathian bia a chimmi cu khrihfabuu a ning piin a bawm a ti. Cucaah Pual nih cun Holh theih lo hi a uar lo ngai. Dawtnak hi abiapi ah achiah. Khrihfabu ah holhtheih lo a lettu an um lo ahcun zeihmanh a ṭhathnem lo a ti hna 14:5. Holhthei lo cu Greek holh in “Glossa” an ti a sullam cu chimmi poh, miphun dang holh, ramdang holh ti asi. King James Bible hi an leh hmasa i holhtheih lo ti in a leh caah atu chan ka piangthar aa ti mi nih ttititititi tiah an holh mi khi asi. Hi kong ah ( Rev. Ngun Awi nih tahchunhnak apek mi cu Hebrew holh in Amen an ti i kan mah zong  nih Amen kan ti ve i a sullam zong kan theih chih khi asi ati).

Korin khua chungah buu khat le buu khat an i rem lo. Khrih ah buai loin a buu ah an buai. Acheu nih kan nih cu Paul a ṭanh mi kan si, acheu nih Apolo a buu kan si an ti, acheu nih Peter a zulhmi kan si an ti. a cheu nih Khrih aṭanhmi kan si an ti. Cucaah Paul nih lungkhat tein um u law, kan lu asi mi Khrih lei ah a lam kip in ṭhang u a ti hna i dawtnak leng zungzal seh ti a duh. Cupinah prophet Amos zong nih Dawtnak cu tiva bang in luanter zungzal u a ti (5:24).

Biafunnak: Kan khua chung zongah buukhat le buukhat kar ah i rem lonak a um deng lengmang tawn (Korin khua kan hluan dengmang). Aruang cu a buu kei kap in kan ṭang caah asi. Cucaah abuu lei kap in siloin Khrih ah pumkhat kan sinak tu tanghter deuh ding asi. Buu khat le buu khat kar ah le kan khua chungah  dawtnak a leng zungzal ding hi a biapi tuk mi asi. Kan khua chungah le khua mi hna nunnak ah dawtnak a leng zungzal i buu thleidannak um lo in rualremnak he kan lu a si mi Khrih lei ah alam kip in kan ṭang hi abiapituk hrinhrang.

Korin khua cu Paul nih khrifabuu a sernak hmun asi caah a chuahtak hnu zongah a dawt i an zawn a ruat zungzal hna. An chiatnak le an ṭhatnak cu keimah rian asi ti fawn (keimah ṭavuan ati). Cubantuk in kan khua kan chuahtak zongah aṭhanchonak dingah rian nganpi kan cio. Kan Khua aṭhanchotertu cu kan mah hi Pathian nih a kan thiah. Kan mah hi khuammi kan si i kan mah hi khua aṭhanchoter ding cu kan si. Cucaah biafunnak ah chim ka duhmi cu Paul nih a chim bangin Khrihtu hi ka ṭanhmi si seh law, Khrih zultu kan sinak cu dawtnak le rualremnak in langhter hna u sih. Korin khua mi bantuk kan si lo hi abiapituk.

…………………………

 

Thawngṭha Chimtu: Nihin Thawngṭha a kan chimtu Salai Ni Bik Thang (Abik) cungah lawmnak tampi kan ngei. Abik cu Serampore University tangah a um mi Mennonite Brethren Centenary Bible College, Hyderabad, India ah B.Th final year a kai lio a si. Nai te (Feb 23, 2013) ah B.Th Degree (College Degree) zong tlamtling tein a kan lakpiak kho. Atang rihmi a sianginn kainak le a unau hna caah thlacam bawm cio hna u sih.